Een bord in de oven zetten lijkt onschuldig, maar het is niet altijd veilig. Niet elk bord is bestand tegen hoge temperaturen, en ongeschikt materiaal kan barsten of zelfs breken. Dat wil je natuurlijk voorkomen. Of je nu een bord wilt opwarmen of iets wilt afbakken: het is belangrijk om te weten welk servies geschikt is voor gebruik in de oven.
Niet elk bord is ovenbestendig
Veel mensen gebruiken hun gewone eetborden om even iets op te warmen, maar niet elk bord is daar geschikt voor. Gewoon servies van keramiek of aardewerk is vaak bedoeld voor dagelijks gebruik, maar dat betekent niet automatisch dat het ook in de oven kan. Het verschil zit in hoe het gebakken is, welke materialen gebruikt zijn, en of het getest is op temperatuurbestendigheid.
Soms lijkt een bord stevig genoeg, maar bij verhitting kunnen er haarscheurtjes ontstaan die je met het blote oog niet ziet. Deze zwakke plekken kunnen later leiden tot barsten, ook bij gewoon afwassen of bij gebruik in de magnetron. Beter is het dus om alleen servies te gebruiken dat daar echt voor gemaakt is.
Materiaal bepaalt de hittebestendigheid
Het materiaal van het bord speelt een grote rol. Hieronder zie je welke materialen vaak wel of juist niet in de oven kunnen:
| Materiaal | Ovenbestendig | Opmerkingen |
|---|---|---|
| Porselein | Soms | Alleen als het als ovenveilig staat aangegeven |
| Aardewerk | Soms | Kan barsten bij plotselinge temperatuurwisselingen |
| Ovenvast glas (zoals Pyrex) | Ja | Goed bestand tegen hoge temperaturen |
| Gewoon glas | Nee | Breekt snel bij verhitting |
| Steengoed | Soms | Alleen gebruiken als het duidelijk als ovenvast is gemarkeerd |
| Metaal met coating | Nee | Coating kan smelten of loslaten |
| Borden met goud- of zilverrand | Nee | Metaal kan vonken of verkleuren |
Zoals je ziet zijn er dus wel degelijk verschillen tussen materialen. Vooral porselein en aardewerk worden vaak als ‘veilig’ beschouwd, terwijl dat alleen geldt als ze daar speciaal voor ontworpen zijn.
Let op temperatuurwisselingen
Een veelgemaakte fout is om een koud bord direct in een voorverwarmde oven te zetten. Het verschil in temperatuur kan dan zo groot zijn dat het bord knapt. Dit geldt ook voor ovenbestendig servies. Laat een bord altijd eerst op kamertemperatuur komen voordat je het verhit. Zet het bijvoorbeeld niet vanuit de koelkast direct in de oven. Anders ontstaat er thermische spanning: de ene kant van het bord warmt sneller op dan de andere, en dat kan leiden tot barsten.
Herken ovenveilig servies
Sommige borden hebben een aanduiding aan de onderkant, zoals “oven safe” of een symbool van een oven. Als zo’n aanduiding ontbreekt, kun je beter voorzichtig zijn. Servies zonder duidelijke markering is vaak niet getest op hoge temperaturen en kan dus ongeschikt zijn. Ga er niet vanuit dat iets ovenvast is omdat het zwaar of stevig aanvoelt.
Ook het uiterlijk zegt niet alles. Een glanzend bord met een decoratief motief ziet er misschien sterk uit, maar als er een metalen rand op zit, is het ongeschikt. Metaal geleidt warmte anders en kan bovendien vonken als je de magnetronfunctie gebruikt.
Gebruik geen servies met metaal of prints
Borden met een goud- of zilverkleurige rand zijn niet geschikt voor de oven. De decoratie kan smelten, verkleuren of zelfs vlam vatten. Ook bepaalde glazuren of opdrukken kunnen vervagen of loslaten bij hoge temperaturen. Dit soort servies is bedoeld voor opdienen, niet voor verhitten.
Wat als je toch twijfelt
Als je niet zeker weet of een bord in de oven mag, gebruik dan liever een ovenschotel of een speciaal ovenrek. Deze zijn ontworpen om bestand te zijn tegen hoge temperaturen en vormen geen risico op barsten of schade aan je oven. Wil je een bord alleen even warm houden? Zet het dan in een warme (niet hete) oven rond de 50 tot 70 graden, en houd het goed in de gaten.
Een bord in de oven zetten is dus niet per definitie fout, maar je moet wel weten wat je doet. Door te letten op het materiaal, eventuele markeringen en voorzichtig te zijn met temperatuurverschillen voorkom je problemen. Zo kun je veilig en zorgeloos je eten opwarmen of serveren.
